|
Erken Menopoz
Menopoz kelime anlamı olarak İngilizce’deki Meno ve Pause kelimelerinin bir araya gelmesi neticesinde oluşup dilimize yerleşen ‘adet kanamalarının sona ermesi’ manasına gelen tıbbi bir terimdir. Menopoz adet döneminin kalıcı olarak sonlanmasıdır. Bir kadının menopoza girdiğini söylemek için 12 ay boyunca adetten kesilmiş olması gerekir. Ancak gebelik, emzirme dönemi, rahim içi patolojiler nedeniyle adetten kesilmek, menopoz ile karıştırılmamalıdır. Menopoz bir hastalık değil tamamen doğal bir süreçtir.
Kadınlarda adet kanamalarının 35 yaşından önce kesilmesine erken menopoz denir. Menopoz 35 yaşından önce dahi doğal bir süreç ile oluşmakla birlikte bazı özel durumlar da erken menopoz nedeni olabilir. Bunlar arasında en sık görüleni ailede de benzer durumun olmasıdır. Bunun dışında ameliyat ile yumurtalıkların her ikisinin alınmış olması, kanser tedavileri, kromozom bozuklukları, bazı otoimmün hastalıklar ve yaşam tarzı da erken menopoza neden olabilmektedir.
Aile öyküsü menopoza girme yaşını belirleyen en temel nedendir. 35 yaşından önce menopoza girmiş bir kadının, annesinin menopoza girdiği yaş sorgulanmalıdır. Abla, teyze gibi diğer yakın aile bireylerinin de menopoza erken yaşta girmiş olmaları erken menopoz riskini artırır.
Her iki yumurtalığın ameliyatla alınmış olduğu durumlar da erken yaşta menopoza girme nedenidir. Yumurtalıkların alınmadığı ancak yumurtalıklara zarar verme ihtimali olan endometriozis ya da yumurtalık kisti tarzı ameliyatlar da erken menopoza neden olabilir
Meme kanseri, lösemi, lenfoma gibi hastalıklar nedeniyle kemoterapi (ilaç tedavisi) veya radyoterapi (ışın tedavisi) almış kadınlarda da yumurtalıklar hasar görür ve erken menopoz görülebilir.
Turner sendromu, Frajil X sendromu gibi bazı kromozomal bozukluklarda yumurtalık rezervleri erken yaşta tükendiğinden erken menopoz görülür.
Kişinin bağışıklık sisteminin henüz bilinmeyen nedenlerle kendi organlarını yabancı doku gibi algılaması, bu organlara saldırarak hasar vermesi neticesinde oluşan bir takım bozukluklar otoimmün hastalıklar olarak tanımlanır. Lupus, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar veya bunların tedavileri de yumurtalıkları yabancı doku olarak algılayabilir ve erken menopoz ortaya çıkabilir.
Stres faktörü veya sigara içilmesi gibi dış faktörlerin tek başına erken menopoza neden oldukları saptanmamış olmakla birlikte menopoza girişi hızlandırabilmektedir.
Son adet görülmeden önce yumurtalıklardan salgılanan progesteron hormonunun üretiminin yavaşlaması nedeniyle adetler düzensizleşmeye başlar, östrojen hormonunun yapımı ise yavaşlar.İlk olarak hormonların bozulmaya başlamasından tam menopoza kadar olan döneme perimenopoz adı verilir ve 1-4 yıl arası sürer.Bunların sonucunda sıcak basması (vücut sıcaklığı yükselmeksizin ateş hissetme), gece terlemeleri, uyku düzeninde bozulma, ruhsal değişiklikler, çabuk sinirlenme, depresyon, cinsel isteksizlik, gerginlik ve halsizlik gibi kadını rahatsız edici bazı sıkıntılar baş gösterir. Birçok kadın dikkatini toplamada güçlük ve bilhassa unutkanlıktan yakınır. Bu durum kadının sosyal ilişkilerini ve çalışıyorsa mesleki performansını etkiler. Östrojen eksikliği bir süre sonra vajinanın nemliliğini yitirmesine ve kurumasına sebep olur. Vajina kuruluğu cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olur.FSH adı verilen hormon yükselmeye AMH ve estradiol düşmeye başlar
Menopoz belirtileri ortalama 2-5 yıl sürer.. En sık belirtisi sıcak basmasıdır. Bunun dışında terleme, uyku düzeninde bozulma, depresyon, anksiyete, libidoda azalma, vajinal kuruluk ve buna bağlı ilişkide zorlanma meydana gelir.
Bir diğer problem ise erken menopoza girmiş ya da erken menopoz riski olabilecek hastaların gebe kalabilmeleridir. Erken menopoza girme riski olan kadınların gebe kalmaları önerilebilir. Bunun dışında yumurta hücrelerinin erken yaşta dondurulması (oosit dondurma, yumurta dondurma) da yararlı olabilir. Başka bir kadından bağışlanmış yumurta (yumurta bağışı,donasyon) hücresi gebelik oluşması için kullanılabilir.
Menapoz sonrası dönemde, kadın sağlığı açısından bazı risk faktörlerinin belirlenmesi için Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına gidilmelidir. Kadın genital organlarında başlayabilecek kanserlerin saptanması açısından vajinal smear ve ultrasonografi, meme kanseri araştırması için meme ultrasonografisi ve mamografi, azalan kemik yoğunluğunun ölçümü ve osteoporoz riskinin belirlenmesi için kemik dansitometrisi, ayrıca rutin check-up amacıyla diğer bazı tetkik ve tahliller yapılmalıdır. Kontrol amacıyla Kardiyoloji veya Dahiliye uzmanına muayene olunmasında da fayda vardır.
Tüm hakları saklıdır © 2014. / Tasarım Ajansweb